Mniej godzin historii w szkołach nie oznacza, że uczący jej muszą kapitulować. Doskonałym czasem na początek edukacji historycznej jest nauczanie początkowe. Historia może doskonale wpływać na rozwój dziecka od 6 do 8 roku życia, pobudzając jego zaciekawienie światem.

W jakim wieku dziecko powinno rozpocząć naukę historii?

Nie tylko twórcy programów szkolnych zastanawiają się kiedy i w jaki sposób rozpocząć edukację historyczną. Często pytanie to zadają sobie także rodzice świadomi tego, że poznanie przeszłości jest ważnym elementem procesu kształcenia. Odpowiedź wydaje się prosta – jak najwcześniej. Pomimo jej prostoty, wielu nauczycieli i rodziców mogłoby się z nią nie zgodzić twierdząc, że historia jest materią nazbyt skomplikowaną, aby zrozumiały ją małe dzieci. W czasie swojej pracy kilkakrotnie spotykałem się z opiniami, że uczenie o dziejach świata w klasach 1-3 jest absurdem, że wykracza poza wymagania jakie powinniśmy stawiać naszym pociechom, że nie są one wstanie pojąć ogromu i skomplikowania materiału jaki niesie ze sobą nauczanie historii. Nic bardziej mylnego!

Dzieci powinny uczyć się historii od najmłodszych lat!

Obawiam się, że za tymi sądami stoi błędne wyobrażenie o tym przedmiocie, a niejednokrotnie własne złe doświadczenia szkolne. Historia nie jest bowiem tym, czym często wydaje się być. Nie jest wcale lekcją o datach i faktach, nie jest wyłącznie opowieścią o wojnach i wydarzeniach politycznych. Jest natomiast, a może raczej powinna być, wspaniałą opowieścią o tym jak człowiek radził sobie z otaczającą go rzeczywistością, jak ją tworzył, a czasem – mniej lub bardziej świadomie – niszczył. Edukacja historyczna nie jest więc niczym innym jak nauczaniem człowieka, o samym człowieku, wielką wycieczką w głąb jego myśli i zachowań, odpowiedzią na pytanie kim naprawdę jest. Jeśli tak spojrzymy na historię, wtedy myśl o tym, że mogłyby się jej uczyć dzieci u progu swojej przygody szkolnej, nie jest już tak przerażająca.

Nauka przez zabawę potrafi zająć dzieci przez długie godziny

Okres od 6 do 8 roku życia, jest dla dziecka niezwykle ważnym czasem w jego rozwoju psycho-fizycznym. Zaczyna on świadomie obserwować i poznawać świat, uczy się życia w grupie, rodzi się w nim ciekawość, a także postępuje proces budowania własnej tożsamości. Szkoła staje więc wobec zasadniczego wyzwania jakim jest wspieranie dziecka w jego postępach i wzbogacania jego wiedzy. Historia może tu pełnić rolę niezwykle pozytywną, gdyż zarówno cele jak i funkcje edukacji historycznej doskonale wpisują się w ten cykl rozwojowy. Oczywiście w klasach 1-3 nie ma sensu wprowadzać wiedzy o przeszłości jako oddzielnego przedmiotu. Mówiąc o jej nauczaniu należy zwracać uwagę na pewne elementy, określony zasób wiedzy odpowiedni dla najmłodszych. Nie należy się przy tym bać zagadnień z pozoru skomplikowanych, czy nadmiernie historycznych. Najważniejsza nie jest wcale treść, ale efekt jaki chcemy nią osiągnąć.

Co nauka historii daje najmłodszym?

Co więc dawać może nauczanie historii na początku edukacji szkolnej? Po pierwsze, historia z pewnością ma potencjał, aby pobudzać w uczniu zaciekawienie otaczającym go światem. Pokazanie mu, że życie w przeszłości mogło wyglądać inaczej, z pewnością zachęci go do dalszych poszukiwań, oraz może wpłynąć na jego późniejsze pasje. Rozwój ciekawości jest zaś korzystna w całym procesie nauczania. Bez ciekawości nie ma poznawania, albo staje się ono jedynie smutnym przymusem. Uczeń nie interesujący się rzeczywistością nie ma ochoty zgłębiać jej tajników, nie chce poświęcać swojego czasu na dokształcanie się, agresywnie reaguje na jakiekolwiek próby przymuszania go do nauki. Dzieje się tak ponieważ nie rozumie dlaczego ma coś poznawać, do czego jest mu to niezbędne. Oczywiście można powiedzieć, że de facto klasy 1-3 idealnie nadają się do nauczania każdego z przedmiotów, które pojawiają się na późniejszym etapie edukacji, na czym więc polega wyjątkowość historii? W moim przekonaniu mocną stroną wiedzy o przeszłości jest fakt, że to ważny element w budowaniu tożsamości. Wraz z pierwszymi krokami w szkole, środowiskiem życia dziecka przestaje być wyłącznie rodzina, ale staje się nim szeroko rozumiane społeczeństwo. Nie jest nim przecież wyłącznie jego klasa, ale także szkoła, nauczyciele, czy rodzice ich kolegów i koleżanek. Zaczyna dostrzegać różnice i stawiać pytanie o ich źródła, zadaje pytanie kim jest, stara się zidentyfikować swoją rolę w otoczeniu. Historia ma służyć temu, aby mógł się odnaleźć w tej skomplikowanej dla niego sytuacji, wyjaśnić co robi na tym świecie i dlaczego rzeczywistość wygląda tak, a nie inaczej. Dziecko nie ma więc się uczyć historii jako takiej, ale starać się rozumieć to co się wokół niego dzieje lub w ogóle to dostrzegać.

Wzbudzenie ciekawości to pierwszy krok do tego, aby dziecko chciało się uczyć – nie tylko historii.

Historia pomaga lepiej zrozumieć świat

Oczywiście rozumienie świata, nie jest ostatecznym celem uczenia o dziejach w pierwszych klasach szkoły podstawowej. Tak naprawdę rozpoczęcie edukacji historycznej już na tym etapie pozwala na odpowiednie jej poznanie, kiedy już młodzież zaczyna się jej uczyć „na poważnie”. Dużym utrudnieniem dla nauczycieli historii jest sposób myślenia nieobcy u młodych ludzi, a nawet dorosłych, w którym historia jest czymś nierealnym, jest opowieścią o mitach i legendach nie zaś o prawdzie. Od najmłodszych lat warto więc uświadamiać, że świat nie istnieje od wczoraj, a ludzie od wieków borykają się z różnymi problemami, często podobnymi do naszych, radząc sobie z nimi w mniej lub bardziej tożsamy sposób. Warto przy tym pokazywać dzieciom w jaki sposób powstaje historia, jak się ją rekonstruuje i bada. Niezbędne jest przy tym spotkanie z historią, a więc wycieczki, pokazywanie rekwizytów związanych z przeszłością, czy filmów pokazujących jak to kiedyś było. Historia stawać się będzie tym samym czymś zupełnie realnym, a przez to bliskim.

Należy też pamiętać, że od 6 do 8 roku życia poszerza się zasób słów, używanych przez dziecko. Wzbogaca ono swój język, poszerza używaną terminologię, coraz lepiej umie opisywać świat. Historia może mu w tym tylko pomóc, tłumacząc to co często bywa niezrozumiałe. Pozwala zrozumieć związki frazeologiczne, powiedzenia, przysłowia, wprowadzić w świat kultury czy nauki. Jednym słowem, scalić nauczanie zintegrowane w jedną, zrozumiałą całość, pokazać, że świat składa się z wielu połączony ze sobą elementów, które warto poznać, aby móc sobie z nim poradzić. Tym samym elementy historii mogą mieć niebagatelne znaczenie wychowawcze. Uczą życia w społeczeństwie poprzez pokazywanie wzorców, rozwijają wyobraźnie, bądź też uczą pozytywnych postaw.

Nauka historii to nie tylko książki, ale także realne spotkanie z przeszłością.

Pozwólmy dzieciom odkrywać świat i jego dzieje

Powstawać może oczywiście wątpliwość, czy dziecko jest wstanie poradzić sobie z historią w najmłodszych klasach. Jak najbardziej! Pasja poznawcza u małych dzieci jest ogromna, często połączona z przemożną chęcią aktywności. Chłoną one wiedzę jak gąbki, chcąc jednocześnie się nią chwalić wszem i wobec. Nie wolno wątpić nam także w umiejętności dzieciaków. Ich intuicja, czy dotychczasowa wiedza, pozwalają na poznanie rzeczy zupełnie podstawowych, proste skojarzenia, czy wspólne poszukiwanie odpowiedzi na mniej lub bardziej skomplikowane pytania. Tym samym zaczynają same bawić się z historyków, wykonując to, co oni robią na co dzień. Wszak ostatecznym sukcesem uczenia o przeszłości ma być to, aby ludzie opuszczając szkołę nie bali się zadawać pytań i szukać na nie odpowiedzi, a więc mierzyć się z rzeczywistością.

Takie zadanie warto stawiać przed dziećmi już od najmłodszych lat!

Nikt nie jest ciekawy nowych rzeczy tak jak dzieci, pozwólmy im kreatywnie zdobywać wiedzę!

Szukasz ciekawych zajęć dla dziecka w Warszawie?

Dziecięcy Uniwersytet Ciekawej Historii to zajęcia dla uczniów wszystkich klas szkół podstawowych oraz gimnazjalnych z zakresu historii Polski i historii świata.

•             Wykłady, warsztaty, gry i symulacje historyczne

•             Doskonali wykładowcy

•             Mnóstwo rekwizytów

•             Interdyscyplinarna tematyka: historia, historia sztuki, geografia polityczna, filozofia, etnografia i inne

Tematyka zajęć obejmuje zagadnienia z historii życia codziennego, stosunków społecznych, obyczajów. Wykładowcy w przystępny i ciekawy sposób opowiadają o złożonych procesach, które wpływały i nadal wpływają na losy świata.

Absolwenci DUCHa lepiej rozumieją teraźniejszość, kojarzą fakty, wyciągają wnioski, analizują, potrafią myśleć krytycznie. Są tolerancyjni i otwarci. Znajomość historii potrafią wykorzystać w wielu dziedzinach życia.

Znakiem rozpoznawczym Dziecięcego Uniwersytetu Ciekawej Historii są zajęcia utrzymane na najwyższym poziomie merytorycznym. Współpracownikami i wykładowcami są pracownicy akademiccy, ludzie sztuki, kultury, pasjonaci danej dziedziny: archeolodzy, antropolodzy, historycy, podróżnicy. Są to wspaniali, młodzi, doświadczeni w pracy z dziećmi, ludzie.

Autor: Sebastian Adamkiewicz, wykładowca w Dziecięcym Uniwersytecie Ciekawej Historii. Absolwent Wydziału Filozoficzno – Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego, członek Klubu Historycznego im. Gen. Stefana Roweckiego w Pabianicach, publicysta i redaktor portalu historycznego Histmag.org, stały współpracownik miesięcznika „Uważam Rze Historia”. Doktorant na Wydziale Filozoficzno – Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się badaniem kultury i obyczajowości czasów staropolskich oraz funkcjonowaniem polskiego parlamentaryzmu. Interesuje się również zagadnieniami związanymi z dydaktyką historii – praktyk w tej dziedzinie, miejscem przeszłości w życiu społecznym, kulturze i polityce oraz dziejami propagandy.

Tweet